خود کنترلی یا تسلط بر خود توانایی کنترل رفتارها به منظور جلوگیری از وسوسهها و دستیابی به اهداف است. افرادی که خود کنترلی دارند میتوانند آنچه میخواهند را تعدیل کنند تا از افراط یا تفریط جلوگیری کنند. خود کنترلی مزایای زیادی برای سلامت، شادی و موفقیت دارد. خود کنترلی میتواند آموخته و تقویت شود.
عوامل ضعیف کننده خود کنترلی
به نظر میرسد که عوامل مختلفی میتوانند خود کنترلی را ضعیف کنند. برخی از این عوامل عبارتند از:
ضعف اراده و عدم تعهد به اهداف
ترس و اجتناب از مواجهه با چالشها و مشکلات
تنبلی، سهلانگاری و دیرکردگی
عدم برنامهریزی و تنظیم زمان
تغییر برنامهها و عدم پایبندی به آنها
عدم شناخت نقاط ضعف و قوت
عدم رسیدگی به عوامل محیطی، فیزیولوژیکی و روانی که خود کنترلی را تحت تأثیر قرار میدهند
راههای جلوگیری از عوامل ضعیف کننده خود کنترلی
برای جلوگیری از این عوامل، میتوانید راههای مختلفی را امتحان کنید. برخی از این راهها عبارتند از:
تعیین اهداف واقعبینانه و قابل اندازهگیری
رویارویی با ترسها و چالشها به جای فرار از آنها
برنامهریزی و تنظیم زمان برای کارهای مهم
پایبندی به برنامهها و عدم تغییر آنها بدون دلیل موجه
شناخت نقاط ضعف و قوت و تلاش برای بهبود آنها
رسیدگی به عوامل محیطی، فیزیولوژیکی و روانی که خود کنترلی را تحت تأثیر قرار میدهند
استفاده از راهبردهای به تأخیر انداختن رضایت، مثل تغییر تمرکز، جستجوی پاداش جایگزین، گفتگو با خود و دیگران، گذاشتن محدودیتها و چالشهای شخصی
ورزش منظم و سالم زندگی کردن
سنجش خود کنترلی
برای از پیشرفت خود در خود کنترلی با خبر شدن، میتوانید از روشهای مختلفی استفاده کنید. برخی از این روشها عبارتند از:
پر کردن پرسشنامههای خود کنترلی که برای سنجش میزان کنترل افراد بر خودشان طراحی شدهاند
ثبت و نگهداری گزارشهای روزانه یا هفتگی از رفتارها، احساسات و تکانههای خود
درخواست بازخورد از دیگران در مورد رفتارها و عادات خود
مقایسه وضعیت فعلی خود با اهداف و برنامههای خود
تشخیص و جشن گرفتن دستاوردها و پیشرفتهای خود در خود کنترلی